|
جرأت‌مندي چيست؟
جرأت‌مندي عبارت‌است از اينكه بتوانيم:
· براي حقوق‌مان ايستادگي كنيم.
· مطمئن شويم نظرات و احساسات ما در نظر گرفته شده است.
· اجازه ندهيم كه به حقوق و خواسته‌هاي ديگران نيز بي‌توجهي شود.
به عبارت ديگر جرأت‌مندي عبارت است از اينكه شما بتوانيد به حقوق خود برسيد و مطمئن باشيد خواسته‌هاي شما در نظر گرفته شده است و در عين حال حقوق و خواسته‌هاي ديگران را نيز در نظر گرفته‌ايد.
بعضي از افراد ممكن است به اشتباه تصور كنند كه جرأت‌مندي به معناي زورگوئي، قلدري و پرخاشگري است در حاليكه جرأت‌مندي نبايد با زورگويي يا بي‌ادبي همراه باشد. ما بايد بتوانيم به‌روشي مؤدبانه در شرايطي كه آسيبي رسان نباشد خواسته‌هاي خود را مطرح كنيم.
تمرين جرأت‌مندي
ابتدا چند موقعيت دشوار را در نظر بگيريد. بعنوان مثال:
· لباسي را خريده‌ايد و مي‌خواهيد تعويض كنيد ولي فروشنده با شما همكاري ندارد.
· دوست‌تان وسيله‌اي را از شما قرض گرفته‌است مي‌خواهيد از او پس بگيريد.
· دوست‌تان در كلاس به شما با عصبانيت پرخاش كرده است مي‌خواهيد به او واكنش نشان دهيد.
· مي‌خواهيد احساسات و نيازهاي‌تان را براي دوستان‌تان يا خانواده مطرح كنيد.
· مي‌خواهيد به درخواست يكي از دوستان‌تان "نه" بگوييد.
ما معمولا در مواجهه با چنين موقعيت‌هايي با عصبانيت برخورد مي‌كنيم، چيزي نمي‌گوييم، و يا كوتاه مي‌آئيم. همه‌ي اين‌ها باعث احساس ناراحتي و خشم مي‌شوند در حاليكه مشكل هم‌چنان حل نشده باقي مانده است. گاهي هم به سيم آخر مي‌زنيم و به هركس سر راه‌مان باشد پرخاش مي‌كنيم.
چگونه مي‌توانيم جرأت‌مندي داشته‌باشيم؟
ما همچنان‌كه بزرگ و بزرگتر مي‌شويم با والدين، معلمين و دوستان‌مان ارتباط داريم و تحت تأثير تلويزيون، مجلات، روزنامه‌ها و كتاب‌ها هستيم. گاهي اوقات اطمينان‌مان را به توانمندي‌هاي خودمان بواسطه‌ي مواجهه با شرايط دشوار نظير مواججه با قلدري يك قلدر، تحقير معلم و يا سرزنش والدين از دست مي‌دهيم. در اين شرايط ياد مي‌گيريم كه نسبت به اين موقعيت‌ها منفعلانه يا پرخاشگرانه واكنش نشان دهيم. در حاليكه واكنش مناسب در اين شرايط، واكنش جرأتمندانه است.
قبل از تمرين روش جرأت‌مندي ابتدا ببينيم در شيوه‌هاي منفعلانه و پرخاشگرانه چه اتفاقي مي‌افتد.
اجزاي اصلي رفتار منفعلانه:
منفعل بودن به اين معنا است كه:
· هميشه موافق باشيم و بگوئيم "بلي"
· نگذاريم ديگران متوجه احساسات، نيازها، حقوق و خواسته‌هاي ما بشوند.
· هميشه سعي كنيم نيازهاي ديگران را مورد توجه قراردهيم و آن‌ها را برآورده نمائيم.
معمولا افراد به‌دليل اجتناب از درگيري و اختلاف و براي خوشحال نگه داشتن ديگران، منفعلانه رفتار مي‌كنند. فرد مي‌ترسد ديگران را ناراحت كند و ديگران او را دوست نداشته باشند. بايد توج داشت كه استفاده از اين روش در دراز مدت وضعيت را بدتر خواهد كرد.
رفتار منفعلانه باعث مي‌شود كه ديگران به خودشان اجازه دهند به ما پرخاش و بي احترامي كنند. همچنين باعث مي‌شود ديگران از ما انتظار داشته باشند دائم نيازهاي آن‌ها را برآورده كنيم.
اجزاي اصلي رفتار پرخاشگرانه:
پرخاشگري نقطه‌ي مخالف انفعال است. ما زماني پرخاشگريم كه:
· به ديگران احترام نمي‌گذاريم يا بي‌احترامي مي كنيم.
· نيازهايمان را با خشم يا تهديد مطرح مي‌كنيم.
· نيازهاي خودمان را مهم‌تر از نيازهاي ديگران مي‌دانيم. نيازهاي ديگران را ناديده مي‌گيريم و يا فكر مي‌كنيم آن‌ها اهميتي ندارند.
هدف اصلي در پرخاشگري برنده شدن به هر قيمتي است.
تصور كنيد فردي نسبت به شما پرخاشگري كند و خواسته هاي شما را در نظر نگيرد. اين رفتار او چه احساسي در شما ايجاد مي كند؟ اين همان احساسي است كه پرخاشگري ما در ديگران ايجاد خواهد كرد. رفتار پرخاشگرانه در دراز مدت مشكلات زيادي را براي ما و اطرافيان‌مان بوجود خواهد آورد.
زماني كه با مشكلات مربوط به رفتار منفعلانه يا پرخاشگرانه روبرو هستيم راه حل استفاده از روش جرأتمندانه است.
اجزاي اصلي تعامل جرأتمندانه:
جرأت‌مندي به اين معنا است كه:
· اجازه دهيم ديگران از احساسات، نيازها، حقوق و نظرات ما آگاه شوند در حاليكه به آن‌ها احترام مي‌گذاريم.
· نشان دادن مستقيم و صادقانه احساسات به شيوه‌اي مناسب.
· ايستادگي براي حقوق‌مان به شيوه‌اي واقع بينانه و به‌نحوي كه باعث زيرپاگذاشتن حقوق ديگران نشود.
جرأت‌مندي به‌معني تلاش براي برنده شدن نيست بلكه بيان احساسات و ايستادگي براي حقوق خود به شيوه‌اي مناسب، واقع‌بينانه، محترمانه و بدور از تضييع حق ديگري است كه نتيجه‌ي آن ايجاد احساس مثبت در خود و فرد مقابل خواهد بود.
ممكن است فردي بخواهد در مواردي خواسته‌هاي ديگران را برخواسته‌هاي خودش ترجيح دهد كه نوعي رفتار فداكارانه از سر جرأت‌مندي است. در اين حالت فرد نمي‌ترسد كه ديگران از او ناراحت شوند و از سر ناتواني خواسته‌هاي ديگران را بر خواسته‌هاي خودش ترجيح نمي دهد بلكه در عين حاليكه قادر است احساساتش را بيان كند و براي حقوقش ايستادگي كند بخاطر افرادي كه برايش مهم هستند مثل والدين، خواهر و برادرها و برخي دوستانش ممكن است در مواردي فداكاري كند و از خواسته‌ي خودش بگذرد يا آن‌ها را تعديل كند.
منافع تعامل جرأتمندانه
جرأت‌مندي نگرشي صادقانه و مفيد نسبت به خود و ديگران است. در جرآت‌مندي ما درخواست‌هايمان را اينگونه مطرح مي كنيم:
· مستقيم و باز.
· متناسب، با احترام به عقايد و خواسته هاي ديگران.
· مطمئن و بدور از اضطراب.
سعي مي كنيم اينگونه رفتار نكنيم:
· حقوق ديگران را زيرپا بگذاريم.
· انتظار داشته باشيم ديگران بصورت جادوئي هرآنچه ما مي‌خواهيم را بدانند.
· دچار اضطراب شويم و از مواجهه با مشكل دوري كنيم.
جرأت‌مندي اعتماد به‌نفس ما را افزايش داده و احترام ديگران را نسبت به ما افزايش مي‌دهد.
قوانين جرأت‌مندي
12 قانون وجود دارد كه كه كمك مي‌كنند شما در زندگي جرأت‌مندي بيشتري داشته باشيد:
1. احترام به خود: اينكه چه كسي هستم و بايد چكار كنم.
2. نيازهاي من به عنوان يك انسان چيست: اين جدا از انتظاراتي است كه از خودمان در نقش‌هاي ديگر نظير برادر، خواهر، فرزند يا والد داريم.
3. در مورد احساسات و افكارم جملاتي با استفاده از كلمه‌ي "من" بكار برم. بعنوان مثال: "من از اين تصميم شما ناراحت شدم".
4. به خودم اجازه‌ي اشتباه كردن بدهم و بدانم طبيعي است كه گاهي اشتباه كنم.
5. اگر لازم شد، ذهنيت‌ام را عوض كنم. (روي يك عقيده پافشاري نكنم)
6. وقت گرفتن براي فكر كردن. مثلا وقتي كسي از شما درخواستي دارد اين حق را داريد كه به او بگوئيد تا آخر هفته فكر مي‌كنم و نتيجه را اطلاع مي‌دهم.
7. از موفقيت‌ها لذت ببرم. وقتي توانستم احساسات و نظراتم را با ديگران مطرح كنم احساس رضايت و لذت داشته باشم.
8. آنچه مي‌خواهم را بيان كنم نه اينكه انتظار داشته باشم ديگران خودشان متوجه شوند من چه مي‌خواهم.
9. بدانم كه من مسئول رفتارهاي ديگران نيستم.
10. به ديگران احترام بگذارم و اين حق را به آن‌ها بدهم كه آن ها نيز جرأتمندانه رفتار كنند و حقوق‌شان را بخواهند.
11. اگر متوجه چيزي نشدم اعلام كنم كه من متوجه نشدم.
12. با ديگران بدون وابسته بودن به تأييد آن‌ها تعامل كنم.
دكتر جواد محمودي قرائي
لينک هاي مرتبط: فنون جرات مندي کدامند ؟
|